Blokchain, bir dağıtık ağ üzerindeki işlemlerin kaydedilmesi ve varlıkların takip edilmesi sürecini kolaylaştıran, paylaşılan ve üzerinde değişiklik yapılamayan bir büyük defterdir, denilebilir. İşlemler, bilgi üzerinden ilerler ve bilgi ne kadar hızlı ve doğru bir şekilde alınırsa blokchain zincirindeki her işlem hızlı ve güvenilir olur.
Blokchain de temel ögeler dediğimiz üç başlık mevcut; dağıtık büyük defter, üzerinde değişiklik yapılamayan kayıtlar, akıllı sözleşmeler. Blokchainin bireylere sunmuş olduğu özellikleri sıralarsak bunlar genel olarak aşağıda belirttiğimiz hususlardır:
- Blockchain, yalnızca izni olan ağ üyeleri tarafından erişilebilir.
- Değişiklik yapılamayan bir büyük defterde depolanan anlık, paylaşılan ve tamamen şeffaf bilgiler sağlar.
- Doğru bilginin sunulması için idealdir.
- Bir blockchain ağında siparişler, ödemeler, hesaplar, üretim ve çok daha fazlası takip edilebilir.
- Her üye, gerçeğin tek bir görünümünü paylaştığından bir işlemin baştan sona tüm ayrıntılarını görebilir ve işlemin tamamına şeffaf aracısız vakıf olabilirsiniz.
Blokchainin bu özelliğinin en büyük yansıması kripto varlıklardır. Kripto varlıkları kripto para olarak kullansak da para birimi işlevselliğinde değildir. Bu varlıkların ortaya çıkışlarında ve alım satım aşamalarında blokchain ağı üzerinde kurulan tokenler ve bunların kendilerine has çıkardıkları coinler üzerinden gerçekleşir.
Bilinen en büyük sanal para işlevinde olan Bitcoin daha sonra Ethereum blokchain ağının Ether para birimi gelmektedir. Blokchain ağı üzerinden kripto paraları teknik anlatımla detaylandırmak mümkün. Ancak işin teknik kısmından çok hukuki kısmına değinmek yararlı ve faydalı olacaktır.
Blokchain ağı temelinde bağımsız ve müdahalesi zor bir işlem alanıdır. Bu bağımsızlığın avantajları kadar dezavantajları da vardır. Bitcoin ve diğer kripto paraların(coin ve token) kullanımının dezavantajları;
- Muhatabın olmaması; Bitcoin ve diğer kripto paralar doğası gereği merkezi bir otoriteye bağlı olmadığından herhangi bir sebeple uğranılacak bir zararın telafisi veya yapılacak yanlış bir işlemin düzeltilmesi için bir muhatap bulunmamaktadır.
- Varlık ile şahıs bağlantısı yoktur; Bitcoin sisteminde değeri onun ispatına ilişkin şifre veya materyallerin varlığına bağlıdır. Mevcut sistemde sahip olunan değer ile (Altın, Para, Mevduat, vb.) kişi arasından direk bağlantı vardır. Yani kişi, söz konusu değeri fiziksel olarak veya her zaman ispat edebileceği şahsına ait hesaplarda tutabilmektedir. Ancak bitcoin 16 haneli bir şifreye bağlı ve şahsına doğrudan ait olmayan cüzdanlarda tutulmaktadır.
- Ekonomi içinde işlem hacmi küçüktür; Bitcoin yüksek bir değere sahip olsa dahi küresel ekonomik hacim karşısında mikro ölçekli kalmaktadır. Geleneksel para gibi günlük alışverişlerde veya sanal ticarette kullanımı henüz yeterli seviyede değildir.
- Güven sorunu; Bitcoin sisteminin alt yapısının güçlü olduğuna ya da balon piyasası gibi zayıf olduğuna yönelik tartışmalar mevcuttur. Bu tartışmalar Bitcoin’in kullanıcısının risk taşıdığını ve bir güven sorunun olduğunu göstermektedir. Bunların en yaygın olanı kripto para hırsızlıkları. Bitcoin işlemlerinde ciddi hırsızlık olayları olduğu tespit edilmiştir. Meydana gelen bu hırsızlık vakalarında takas merkezlerinin çoklu/imza (multi/signature) güvenlik sistemine olması gereken ciddiyetin verilmemesinden kaynaklandığı gözlemlenmektedir (Ünsan ve Kocaoğlu,2018:61).
- Bu hırsızlık vakaları bazen çok küçük tutarlarda gerçekleşirken bazen de milyon dolar değerinde hırsızlık vakaları gerçekleşmiştir. Blockcahin teknolojisinde yapılan işlemlerde, işlemin kaynağını ve muhatabın kim olduğu adres olarak tespit edilmesine rağmen, kişisel veri olarak işlemi yapanın ve muhatabın kim olduğunu tespit etmek oldukça güçtür.
Ülkemizde blokchain temelli kripto paralarla ilgili özel yasal düzenleme yoktur. Ancak yakın zamanda bir düzenleme olacağı aşikâr. Mevcut kanun kullanılarak elbette yaşanılan hukuki sorunlara çözüm bulunabilir.
Bu sorunların başında sisteme giriş yapamamak, şifrenizin çalınması ya da coin-token üretimi yapıp proje bazlı dolandırıcılık yapanlara yönelik hukuki güvence sağlanabilir. Böyle bir durumla karşılaştığınızda hızlı işlem yapmak ve danışmana başvurmak çok önemli. İşlemler bilgisayar üzerinden yapıldığı için hak kaybına uğramamak adına zamanında harekete geçmek işin çözümü adına çok önemlidir.